ساحل‌عباسی/

 کرونا بیشترین آسیب را به صنعت نفت کشور زده است، به طوری که ارزش کل صادرات پتروشیمی، فراورده‌های نفتی، گاز و برق را از سالانه ۲۵میلیارد دلار به ۱۵میلیارد دلار کاهش داده تا کشور یکباره ۱۰میلیارد دلار از درآمدهای ارزی خود را از دست بدهد.

به دنبال کاهش درآمدهای شرکت نفت و ایجاد اختلال در توسعه پروژه‌های نفتی، صنعت تجهیزات نفتی که صنعت بزرگی است از تولیدکنندگان قطعات کوچک تا تولیدکنندگان تجهیزات سنگین را متأثر کرده و سبب شده خانواده صنعت نفت سال بسیار سختی را پیش‌رو داشته باشد.

کاهش شدید قیمت جهانی نفت‌خام و فراورده‌های نفتی در پی افت تقاضای جهانی، افت سوددهی پالایشگاه‌ها در پی کاهش تقاضای نفت‌خام و فراورده‌ها، افت شدید قیمت محصولات پتروشیمی و تقاضای داخلی و جهانی برای محصولات آن‌ها، سبب افزایش ذخیره‌سازی‌های نفت‌خام و فراورده‌ها در ایران و جهان شده است.

به تبع، تعلیق موقت برخی طرح‌های بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت به ‌ویژه منطقه عمومی پارس، کاهش ۴۰درصدی دریافت خوراک صنایع پایین‌دستی پتروشیمی نسبت به سال گذشته، تعطیلی بیشتر بخش‌های تولید قیر و کاهش فروش فراورده‌های نفتی را در پی داشته است.

اینک مهم‌ترین پرسش این روزها این است که اگر تا پیش از پایان تابستان آثار برگشت به شرایط عادی و عبور از بحران کرونا هویدا شود، می‌توان انتظار داشت بازار نفت با جهش‌های کمی به شرایط عادی بازگردد؟ پیش‌بینی‌های بسیاری بر ادامه روند فعلی حکایت دارد که در این صورت تداوم کاهش قیمت نفت متأسفانه شرایط سختی را برای کشور ایجاد می‌کند، زیرا به سبب تحریم‌ها و محدودیت در صادرات، کاهش قیمت نفت می‌تواند مشکلات اقتصادی را به‌خصوص در تنظیم و تحقق بودجه دچار مشکل کند.

**کرونا تأثیری بر کاهش صادرات محصولات پالایشی نداشت

حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی می‌گوید: شیوع ویروس کرونا بر صنعت نفت به مانند صنعت هوایی، توریسم و خدمات، آسیب فراوانی وارد کرد و مطابق با گزارش‌های مراجع بین‌المللی در مجموع ۲۰۰ میلیون شغل در دنیا دچار آسیب جدی شد که ۱۰۰میلیون از این مشاغل در صنعت توریسم و ۲۰میلیون آن در صنعت هواپیمایی بود.

وی می‌افزاید: ضمن اینکه قیمت نفت بیش از ۷۰درصد کاهش یافت و تقاضای جهانی نفت نیز به شدت افت کرد و ظرفیت پالایشی دنیا نیز به ۶۶میلیون بشکه در روز تنزل یافت و با توجه به نبود تقاضا برای بنزین و سوخت هواپیما، همه کشورهای نفتی با کمبود مخزن و بازار مواجه شدند و ما نیز مجبور شدیم ظرفیت پالایشی کشور را کاهش دهیم و برای صادرات بنزین به کشورهای همسایه و بازارهای آمریکای لاتین و آفریقا تلاش مضاعفی به خرج دهیم.

حسینی بیان می‌کند: خوشبختانه موقعیت سوق‌الجیشی کشور در غرب آسیا و نبود ظرفیت مناسب پالایشی در کشورهای همسایه نظیر عراق، پاکستان، افغانستان و ارمنستان کمک کرد تا تولید مازاد جذب این بازارها شود. ضمناً صادرات فراورده به مقاصد بین‌المللی و منطقه‌ای نیز ادامه یافت و توانستیم با وجود تحریم‌ها و کرونا، از فرصت‌ها استفاده بهینه به عمل آوریم.

**ادامه سایه کرونا روی بازار نفت و گاز تا کشف واکسن

محمدرضا اکبری، مدیر گروه نفت اندیشکده تحلیلگران انرژی و کارشناس حوزه نفت و گاز می‌گوید: کاهش قیمت نفت پس از شیوع ویروس کرونا در جهان منجر به افت قیمت‌ها در بازارهای جهانی شد. افت قیمت نفت موضوع تأثیرگذاری بر روند نزول ارزش بسیاری از بازارهای سرمایه‌ای بود، از این جهت مسئله کاهش قیمت نفت در دنیا یک موضوع مهم و حیاتی در اقتصاد کشورهاست.

وی توضیح می‌دهد: از زمان شیوع ویروس کرونا تاکنون گمانه‌زنی‌های بسیاری درباره نرخ‌های آینده بازار نفت و چگونگی کنترل بازار برای کاهش ضربه به صادرکنندگان نفت خام مطرح شده است. عدم‌نیاز به دریافت نفت به دلیل تعطیلی کسب‌وکارها و واحدهای تولیدی و کاهش شدید حجم سفرهای داخلی و بین‌المللی، نفت را در بی‌سابقه‌ترین حالت خود به کمترین نرخ رساند. هر چند قیمت نفت به شدت کاهش یافت، اما افزایش نسبی قیمت نسبت به زمان شیوع کرونا ناشی از کاهش عرضه نفت از سوی صادرکنندگان به بازار است نه دلیل دیگری، بنابراین تا زمانی که درباره تولید و عرضه واکسن کرونا قطعیتی وجود ندارد سایه نحس کرونا روی بسیاری از بازارها از جمله نفت و گاز وجود خواهد داشت.

وی تأکید می‌کند: با توجه به اینکه بازار نفت و گاز، بازار اولیه است و به دلیل توافق کاهش صادرات از سوی اعضای اوپک، قیمت نفت به صورت موقتی افزایش یافته است، در صورت عرضه واکسن به بازار و ارائه مازاد ظرفیت نفت به بازار، یک بار دیگر قطعاً با افت قیمت نفت مواجه می‌شویم.

اکبری توضیح می‌دهد: مؤسسات پیش‌بینی کننده نرخ نفت بر این باور هستند که اواخر سال ۲۰۲۱ به میزان مصرف اواخر سال ۲۰۱۹ می‌رسیم، به این معنا که ویروس کرونا دو سال حوزه نفت و انرژی را به شدت تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد، مگر اینکه در حوزه واکسن و دارو اتفاقی بیفتد تا موجب امیدواری در این حوزه و برداشته شدن محدودیت‌ها در جهان شود.